"MẸO" NHẬN DIỆN TỪ HÁN VIỆT

MẸO NHẬN DIỆN TỪ HÁN VIỆT

HỎI:

Em xin phép đưa ra một câu hỏi hơi nhỏ, nhưng tổ em không thống nhất được. Câu này liên quan đến một câu hỏi trong đề thi cuối kì ạ. Mọi người đang tranh luận từ "bà lão" có phải là từ Hán Việt không. Tổ em, một ý kiến cho rằng đây là từ Hán - Việt, còn có một ý kiến cho rằng trong từ này có yếu tố Hán "lão" nhưng đã được Việt hóa như từ "hoa" trong "bông hoa".

ĐÁP:

Từ Hán Việt có thể được nhận diện bởi 1 trong 3 cách (mẹo) sau hoặc kết hợp.

1. Đã là từ Hán Việt thì các yếu tố không thể tách ra dùng riêng như một độc lập. Ví dụ: "học sinh" thì không thể tách ("học") "sinh" dùng riêng như một từ đơn vẫn với ý nghĩa chỉ người đi học. Ở đây hai yếu tố "bà", "lão" đều tách ra dùng độc lập được như từ đơn.

2. Từ Hán Việt thường sẽ được giải thích thông qua một từ thuần Việt, ví dụ "quốc gia" là "đất nước". Từ "bà lão" ko cần phải giải thích thông qua một từ thuần Việt.

3. Trật tự từ thường theo trật tự từ Hán. Danh từ có cấu trúc "yếu tố phụ - yếu tố chính".  Yếu tố phụ ở trước theo thuật ngữ ngành Hán Nôm gọi là định ngữ đứng trước danh từ trung tâm. Ví dụ: mĩ nữ. 

Vậy, "bà lão" không phải từ Hán Việt (dù có được tạo bởi yếu tố Hán).

Tham khảo thêm tài liệu: 25% từ Hán Việt hoạt động tự do như tuyết, trúc, ong,.. có thể coi là từ thuần Việt. Link đọc tham khảo:

https://js.vnu.edu.vn/FS/article/view/8 

Lương Thị Hiền (biên soạn)